Programy międzynarodowe oferują liczne źródła finansowania projektów innowacyjnych dla firm, w szczególności należących do sektora MŚP.

Horyzont Europa

Głównym programem finansującym nowatorskie rozwiązania w Unii Europejskiej jest Horizon Europe. Trzon tego programu to „Global Challenges and European Industrial Competitiveness” (Globalne wyzwania i konkurencyjność europejskiego przemysłu). W ramach tego obszaru finansowane są projekty konsorcyjne, które odpowiadają na obszary zdefiniowane w naborach ogłaszanych w ramach Programów Prac, z którymi można się zapoznać tutaj. W konsorcjach mogą uczestniczyć firmy. Minimalny skład konsorcjum to: przynajmniej 3 jednostki, z czego przynajmniej 1 z kraju członkowskiego UE, a pozostałe 2 z kraju członkowskiego lub stowarzyszonego z Horyzontem Europa. Wyróżniane są trzy typy konkursów: RIA, IA oraz CSA.

RIA (Research and Innovation Action) – obejmują wcześniejsze etapy rozwoju konkretnego projektu/produktu, przez co zazwyczaj kierowane są w większym stopniu do naukowców, ale nierzadko w projektach uczestniczą też firmy, w szczególności, że w związku z ryzykiem związanym z wczesnymi etapami rozwoju, poziom finansowania w projektach RIA wynosi 100% dla wszystkich uczestniczących podmiotów.

IA (Innovation Action) – projekty obejmujące bardziej zaawansowane etapy prac badawczo-rozwojowych. Powoduje to większe zainteresowanie przedsiębiorców, dla których poziom finansowania wynosi 70% (pozostali partnerzy – 100%), co jest stawką relatywnie korzystną np. w porównaniu ze standardową pomocą publiczną, zależną od wielkości przedsiębiorstwa oraz etapu badań.

CSA (Coordination and Support Action) – nie obejmuje prac B+R, ma charakter wspierający – networking, opracowywanie strategii, itp. – co powoduje, że firmy rzadko włączają się w ten typ projektów. Rekompensowane jest to poziomem finansowania 100% dla wszystkich podmiotów.

Więcej szczegółów na temat możliwości uczestniczenia w naborach Horizon Europe jest we wcześniejszym wpisie.

European Innovation Council

Drugim, ważnym z perspektywy przedsiębiorców programem realizowanym w ramach Horizon Europe jest European Innovation Coucil – Europejska Rada ds. Innowacji, która organizuje trzy rodzaje konkursów: Pathfinder, Transition oraz Accelerator. W ich ramach ogłaszane są nabory „Open” – bez ograniczeń tematycznych oraz „Challenges” – z określonymi wyzwaniami, na które należy odpowiedzieć w swoim projekcie. Opisy wyzwań są zwykle relatywnie szerokie, ale im szerzej proponowane w projekcie rozwiązanie wpisuje się w opis wyzwania, tym większe ma szanse na pozytywną ocenę.

Pathfinder jest konkursem finansującym wizjonerskie przedsięwzięcia łączące w sobie wysoki poziom nowości i ryzyka oraz potencjalne rozległe pozytywne skutki gospodarcze i społeczne. Jest dedykowany projektom obejmującym wczesny etap rozwoju przyszłej technologii (TRL 1 – 4), a dodatkowo premiowana jest interdyscyplinarność rozwiązań. Typowy budżet to 3 mln euro dla projektów „Open” oraz 4 mln euro dla „Challenges”. Nie jest wymagany wkład własny. Dla projektów „Open”, wymagane są konsorcja minimum trzech podmiotów, ale w konkursach „Challenges” mogą też brać udział przedsiębiorstwa samodzielnie lub w konsorcjach dwupodmiotowych.

Konkurs Transition jest adresowany jedynie do podmiotów, które zakończyły projekty finansowane ze schematów ERC Proof of Concept oraz EIC Pathfinder – na kontynuację prac nad danym tematem.

Accelerator to konkurs przeznaczony do finansowania przełomowych innowacji, zdolnych do transformowania istniejących rynków lub kreowania nowych. Posiada on wiele specyficznych parametrów, a całość bardziej przypomina prezentację przed inwestorami prywatnymi niż konkurs dotacyjny. Jest on dedykowany projektom o TRL5 i wyższym.

Nabór wniosków obejmuje 3 etapy:

  • wniosek krótki (w tym kilka slajdów typu pitch-deck oraz film o długości do 3 minut) – nabór ciągły (ocena zwykle trwa do 1 miesiąca)
  • wniosek pełny (w tym slajdy do prezentacji pitch-deck w III etapie) – nabór na określone terminy; trzeba złożyć w ciągu 12 miesięcy od zaakceptowania wniosku krótkiego
  • prezentacja przed inwestorami – pitch-deck + sesja pytań i odpowiedzi

Aplikować o środki mogą m.in. MŚP + „small mid-caps” (do 499 pracowników), a także osoby fizyczne lub osoby prawne planujące założyć MŚP na terenie UE celem komercjalizacji przedsięwzięcia.

Dofinansowanie:

  • grant do 2,5 mln euro (etapy od TRL 5 do TRL 8), poziom finansowania 70%
  • opcjonalna komponenta inwestycyjna 0,5 mln do 15 mln euro (w zamian za objęcie 10 – 20 % udziałów, chyba że ochrona interesów funduszu inwestycyjnego wymaga udziałów większościowych i wówczas musi istnieć plan obniżania tego % do osiągnięcia udziałów mniejszościowych) – etap TRL 9 i scale-up oraz – jak dotąd – możliwość sfinansowania wkładu własnego w części grantowej.

Warto też dodać, że projekty, które w ramach EIC uzyskały wysoką punktację, ale nie uzyskały finansowania z powodu brak budżetu po stronie instytucji finansujące, otrzymują tzw. Seal of Excellence. Na poziomie krajowym ogłaszane są konkursy kierowane do tego typu projektów, aby umożliwić ich uruchomienie.

Eurostars

Programem, który wcześniej był wspierany w ramach platformy EUREKA (opisanej poniżej), a obecnie wchodzi w skład programu Horizon Europe, jest Eurostars

Celem jest wspieranie projektów realizowanych przez małe i średnie przedsiębiorstwa planujące międzynarodowe projekty o wysokim poziomie innowacyjności, ale jednocześnie możliwych do wdrożenia w ciągu 2 lat po zakończeniu projektu. Do aplikowania jest konieczne konsorcjum minimum 2 niezależnych jednostek z dwóch różnych krajów, w tym co najmniej jednej organizacji z kraju UE lub kraju stowarzyszonego z programem „Horyzont Europa”, z których żadna nie realizuje więcej niż 70% budżetu, a liderem jest przedsiębiorstwo z kraju Eurostars (Austria, Belgia, Bułgaria, Kanada, Chorwacja, Cypr, Czechy, Dania, Estonia, Finlandia, Francja, Niemcy, Grecja, Węgry, Islandia, Irlandia, Izrael, Włochy, Łotwa, Litwa, Luksemburg, Malta, Holandia, Norwegia, Polska, Portugalia, Rumunia, Singapur, Słowacja, Słowenia, RPA, Korea Południowa, Hiszpania, Szwecja, Szwajcaria, Turcja i Wielka Brytania). Budżet MŚP stanowi minimum 50% projektu. Czas trwania projektu wynosi 36 miesięcy lub mniej, a projekt koncentruje się wyłącznie na zastosowaniach cywilnych. Brak ograniczeń tematycznych.

Każdy kraj określa swoje specyficzne warunki finansowania jednostek z danego kraju. Konkurs jest dwuetapowy – najpierw prowadzony jest etap międzynarodowy, oceniany na poziomie ogólnoeuropejskim. Wnioskodawcy, których wniosek znajdzie się na międzynarodowej liście projektów rekomendowanych do finansowania, składają krajowe wnioski o dofinansowanie.

W Polsce, jednostką przeprowadzającą konkurs krajowy Eurostars jest Narodowe Centrum Badań i Rozwoju. Finansowane są jedynie MŚP (w niektórych krajach mogą być też finansowane np. uczelnie), w standardowych zasadach udzielania pomocy publicznej, tj. z wkładem własnym zależnym od wielkości przedsiębiorstwa oraz etapu badań.

Program EUREKA

Nie jest to klasyczny program unijny, ale platforma międzynarodowa finansująca innowacyjne projekty, której stroną są kraje Unii Europejskiej oraz kraje trzecie takie jak Turcja, Serbia, Argentyna, Chile czy Kanada. W ramach EUREKI wspiera projekty międzynarodowe, finansowane z budżetów poszczególnych udziałowców platformy.

Aktualnie, uruchomiony jest nabór na projekty międzynarodowe.

Aplikować mogą mikro/małe/średnie przedsiębiorstwa (MŚP) oraz grupy podmiotów złożone z mikro, małych lub średnich przedsiębiorstw (MŚP) lub z mikro, małym lub średnim przedsiębiorcą jako liderem, z udziałem organizacji badawczej i/albo dużego przedsiębiorcy,

Do finansowania kwalifikują się wyłącznie projekty międzynarodowe, tj. projekt musi być realizowany przez co najmniej jedno polskie i jedno zagraniczne przedsiębiorstwo, z budżet jednostek z żadnego kraju nie może przekraczać 70% całości projektu. Nie ma ograniczeń co do obszarów tematycznych, pod warunkiem, że projekt jest zorientowany na rynek i ma cel cywilny. Okres realizacji projektu wynosi maksymalnie 36 miesięcy.

Dofinansowanie realizacji projektu EUREKA przyznane Wnioskodawcy nie może przekroczyć: w przypadku wnioskodawcy wielopodmiotowego, czyli grupy podmiotów lub grupy przedsiębiorców: 1 500 000 PLN, z zastrzeżeniem, że dofinansowanie przyznane podmiotowi wchodzącemu w wkład wnioskodawcy nie może przekroczyć 750 000 PLN; w przypadku wnioskodawcy indywidualnego, czyli przedsiębiorcy: 750 000 PLN. Poziom dofinansowania uzależniony jest od rodzajów prac przewidzianych w projekcie i typu jednostki, zgodnie z zasadami pomocy publicznej.

Inicjatywa ERA-NET (European Research Area Network)

Jest to program uruchomiony przez Komisję Europejską, mający na celu promowanie i wspieranie kooperacji między krajami członkowskimi w zakresie badań naukowych, synergicznie do programu Horizon Europe. Ma na celu stworzenie europejskiej przestrzeni badawczej (European Research Area), która wspiera wspólne programy badawcze realizowane przez różne kraje europejskie. W ramach projektów ERA-NET, Komisja nie finansuje badań – są one finansowane w 100% ze środków krajowych (jedynie w formule ERA-NET+, Komisja Europejska może dołożyć do 33% środków własnych do puli konkursu).

Inicjatywa ta skupia się na koordynacji programów badawczych i funduszów na poziomie krajowym i regionalnym, aby zwiększyć ich efektywność i uniknąć dublowania się badań. Wymiana informacji i najlepszych praktyk, a także wspólne planowanie i realizacja konkretnych projektów badawczych, są kluczowymi elementami działania ERA-NET.

W ramach inicjatywy ERA-NET organizowane są różnorodne konkursy, które są dedykowane różnym dziedzinom nauki i badań. Te konkursy są zazwyczaj interdyscyplinarne i obejmują różne tematy, takie jak: zdrowie, energia, środowisko, nauki społeczne, technologia i wiele innych. Zasady konkursów mogą się nieco różnić w zależności od specyfiki danego tematu. Aktualnie uruchomione są dwa nabory: